سازوکارهای نظارت بر بازداشتگاه‌ها و زندانها در پرتو اسناد بینالمللی وحقوق کیفری تطبیقی
نویسنده : غلامپور، مهدی؛ فرجیها، محمد؛ صابر، محمود؛ حبیب‌زاده، محمدجعفر؛
(29 صفحه – از 191 تا 219 )
چکیده:
طبیعت نوعا پوشیده و دور از دید عموم زندان و بازداشتگاه از سویی و در نگاه مقامات این مکانها، بی (یا دستکم، کم) اهمیتی افرادی که در آنها نگهداری میشوند؛ موجد گونهای احساس مصونیت و ناپاسخگویی است که حقوق ابتدایی محبوسین را در معرض خطری گاه غیرقابل جبران قرار میدهد. نبود سازوکاری مستقل و واقعی برای نظارت و بازرسی از بازداشتگاه و زندان و رسیدگی به شکایات محبوسین، به توسعه گرایش طبیعی این محیطها به ماندن در وضعیت ناشناختگی[1] و ابهام، و پرهیز از شفافیت میانجامد. برعکس، سعی در ایجاد شفافیت و پاسخگو نمودن مقامات زندان از مجرای نظارت و بازرسیهای منظم و مستقل بر طرز سلوک آنها با افراد دربند و رسیدگی منصفانه به شکایتهای آنها، همسو با اهداف درنظرگرفتهشده برای مجازات حبس یا قرار بازداشت موقت، ریسک سوءاستفاده از قدرت در این محیطها، توسل به زور در آنها، بیتوجهی به دادخواهی بازداشتشدگان و زندانیان، احساس مصونیت و بیکیفرمانی ناشی از آن را کاسته و حقوق بنیادین افراد بازداشتشده یا زندانی را از تضمینی قویتر برخوردار میسازد. مقاله پیشرو، با بهرهگیری از ادبیات موجود در بحثهای نظارت و بازرسی از بازداشتگاه و زندان، ضمن نمایاندن استاندارهای بینالمللی موجود در این موارد میکوشد با تحلیل اسناد و مدارک و گفتمان رسمی موجود در این زمینه، به این پرسش پاسخ دهد که سازوکارهای نظارت بر بازداشتگاه و زندان از چه ویژگیهایی برخورداند. در نظام عدالت کیفری ایران به رغم تلاشهایی برای نظارتپذیر کردن محیطهای حبس، بیشتر اقدامات در سطحی از نظارت درون سیستمی باقی مانده است که آن نیز در عمل، به صورت موردی/واکنشی و نه دائمی/کنشی و منظم، نوعا پس از رسانهای شدن وقوع اتفاقی در این محیطها، در پاسخ به افکار عمومی و با طی تشریفاتی متعدد و اعمال بیشترین سطح از محدودیت صورت پذیرفته است. وجود برخی بازداشتگاههای خارج از نظارت سازمان زندانها دستکم در برهههایی از زمان، عدم پذیرش نظام نظارت مستقل بر بازداشتگاه و زندانها و ایجاد چالشهایی در مسیر اعمال نظارتهای موردی خارج از نظام قضایی، سازوکارهای نظارت بر این محیطها را فاقد اثر بخشی لازم کرده است.
آخرین دیدگاه‌ها