رویکرد تطبیقی به روابط میان ارزش نیروی کار و نظام کیفری

نویسنده : فرجیها، محمد؛ روستایی، مهرانگیز؛

(‎20 صفحه – از 97 تا 116 )

چکیده:
مطالعات جامعه شناسی مجازات نشان می¬دهد ساختارهای اجتماعی- اقتصادی جامعه، علاوه بر تاثیر بر میزان و ماهیت جرم¬های ارتکابی، به طور مستقیم بر تحول در کمیت و کیفیت مجازات¬ها نیز تاثیرگذار است. نخستین نظریه¬های مطرح شده در مورد رابطه میان مجازات¬ها و ارزش نیروی کار، یکی از کارکردهای مجازات حبس را کنترل و ذخیره¬ نیروی کار اضافی و بهره¬برداری اقتصادی از آن در کارگاه¬های زندان دانسته¬اند. از این دیدگاه، راهبردهای کیفری در بستر الگوهای خاصی از نظام تولید توسعه و تحول پیدا می کنند. در دهه¬های اخیر، فرضیه¬های مربوط به رابطه میان ارزش نیروی کار با نظام کیفری در بسترهای اجتماعی اقتصادی مختلف در معرض آزمون قرار گرفته و نظریه¬های جامعه¬شناسی مجازات متناسب با پیچیدگی روابط میان این ¬دو متغیر دستخوش تحولات بسیار شده است. این مقاله با بهره¬گیری از الگوهای کمی و کیفی و استفاده از روش نمونه¬پژوهی در تلاش است تا تاثیر تحولات نظام اقتصادی و بازار کار بر تحولات نظام کیفری و به ویژه کارکرد ضمانت اجراهای کیفری را براساس داده های موجود در سه نظام حقوقی آلمان، آمریکا و ایران مورد بررسی تطبیقی قرار ¬دهد؛ هرچند تفاوت¬های موجود در بازه زمانی مورد مطالعه و عدم امکان دسترسی به نظام آمار و اطلاعات یکپارچه جنایی در هر سه کشور، محدودیت¬هایی به آزمون علمی نظریه¬های مطرح شده و ارائه تحلیل¬های تجربی در این زمینه تحمیل می¬کند. با این همه، ابتکار قانونگذاری کیفری ایران در تعریف عناوین مجرمانه جدید ناشی از تحولات اقتصادی و نیز رویه دادگاه¬های کیفری در اعمال مجازات حبس تحت تاثیر نرخ بیکاری را می¬توان از نمادهای این تعامل دانست.