ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻓﻜﺮی در آﺛﺎر ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ راﻳﺎﻧﻪ (ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از راﻳﺎﻧﻪ)

نویسنده : شبیری (زنجانی)، سیدحسن؛

(‎37 صفحه – از 157 تا 193 )

چکیده:
ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﻮر راﻳﺎﻧﻪ در ﻧﻴﻤﻪ دوم ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺴﺘﺮده اﻧﻮاع آﺛﺎر ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ ادﺑﻲ، ﻋﻠﻤﻲ و ﻫﻨﺮي ﺗﻮﺳﻂ آن، ﺑﺪون دﺧﺎﻟﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻧﺴﺎن ﻫﺎ، ﻧﺤﻮه ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ از اﻳﻦ آﺛﺎر و اﺣﻜﺎم ﺣﻘﻮﻗﻲ آن در ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻈﺎم ﻣﻮﺟﻮد ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ادﺑﻲ و ﻫﻨﺮي ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎي ﻓﺮاوان ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﻜﻢ ﭘﺪﻳﺪآورﻧﺪﮔﻲ، ﻣﺪت ﺣﻤﺎﻳﺖ، و ﺣﻘﻮق ﻣﻌﻨﻮي ﻳﺎ اﺧﻼﻗﻲ در اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ آﺛﺎر ﻫﻤﮕﻲ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻜﻠﻴﻒ آن در ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ادﺑﻲ وﻫﻨﺮي ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدد. ﮔﺮﭼﻪ در ﺑﺮﺧﻲ از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺗﻜﻠﻴﻒ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ در ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه، اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻫﻨﻮز در ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻫﻤﭽﻮن آﻣﺮﻳﻜﺎ، ﻓﺮاﻧﺴﻪ و آﻟﻤﺎن ﺑﻪ وﺿﻮح ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ادﺑﻲ و ﻫﻨﺮي اﻳﺮان ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ ﺗﺮ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻈﺎم ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﺳﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﭙﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ. اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﺷﺪ ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ آﺛﺎر و ارزش و ﺟﺎﻳﮕﺎه اﻗﺘﺼﺎدي آن ﻫﺎ در ﺑﺎزار ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻻزم اﺳﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﻣﺎ در اﻳﻦ ﺑﺎره واﻛﻨﺶ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دﻫﺪ و در اﺻﻼح ﻗﻮاﻧﻴﻦ، اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را در ردﻳﻒ ﺑﺎﻧﻚ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻏﻴﺮ اﺻﻴﻞ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﻈﺎم وﻳﮋه (sui generis)ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺧﻮد ﻗﺮار دﻫﺪ.