عناصر متغیر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران از منظر فقه و حقوق
نویسنده : باقرزاده اول، محمدرضا؛ فهیمی، محمدباقر؛
(18 صفحه – از 25 تا 42)
چکیده:
حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران با الگوگیری از آموزهای فقه و حقوق اسلامی، برخی عناصر را ثابت و برخی دیگر را متغیر قرار داده است. عناصر ثابت مبتنی بر نیازها یا شرایط ثابت و عناصر متغیر مبتنی بر نیازها یا شرایط متغیر است. شناسایی و تفکیک عناصر متغیر از عناصر ثابت حقوق اساسی، از این نظر اهمیت دارد که مشخص می‌کند حقوق اساسی مبتنی بر اندیشة اسلامی، می‌تواند پاسخ‌گوی نیازهای متغیر و تنظیم کنندة روابط پیچیدة سیاسی و اجتماعی عصر حاضر باشد یا نمی تواند. نوشتار حاضر در‌صدد پاسخ به همین مسئله مهم سامان یافته است. بر اساس ملاک منطقی و عقلی، پنج عنصر متغیر شناسایی شده‌اند که سه عنصر(آن احکام حکومتی، شیوة اجرایی حکومت و قوانین شکلی و صوری) مربوط به امور داخلی، و دو عنصر دیگر (سیاست خارجی دولت اسلامی، قراردادها و معاهدات بین‌المللی) مربوط به امور خارجی و بین‌الملل است. شناسایی و تحلیل این عناصر از منظر فقهی و حقوقی، شرح و تفسیری است بر اصل 177 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که در آن، برخی عناصر ثابت نظام سیاسی ج . ا. ا. به‌اجمال ذکر شده، اما به عناصر متغیر در نظام سیاسی ج .ا .ا. هیچ اشاره‌ای نشده است. این در حالی است که عناصر متغیر حقوق اساسی بیانگر کارآمدی و کارایی نظام سیاسی است که با اوضاع و احوال متغیر جامعه قابل انطباق بوده و با پیشرفت علوم و تجارب بشری می‌توان برای آنها مولفه‌های جدید و کارآمدی پیشنهاد کرد که هزینه کمتر و کارایی بیشتری داشته باشد.
آخرین دیدگاه‌ها