نظارت عمومی؛ مردم سالاری دینی

نویسنده : نوروزی، محمد جواد؛

‏(28 صفحه – از 7 تا 34)

چکیده:

این پژوهش با طرح این پرسش که «نظارت عمومی در الگوی مردم‌سالاری دینی دارای چه ابعاد، مؤلفه‌ها و نماگرهایی است؟» در پی تبیین این امر است که در مردم‌سالاری دینی، افراد جامعه نسبت به جامعة خویش مسئولیت داشته و دارای وظایف و حقوقی‌اند که لازم است آنها را انجام دهند، و مؤلفه‌هایی همچون «امر به معروف» و «نهی از منکر» یا تأسیس نهادهایی همچون «حسبه» و نهادهای مردمی، روند نظارت بر جریانات اجتماعی و به‌ویژه نظارت بر قدرت را پی می‌گیرند. نظام سیاسی متشکل از چهار مؤلفة ایده (بعد ماهوی و ارزشی)، رهبری، ساختار، و مردم (شهروندان) است، و نماگرهای نظارت با توجه به آنها سامان می‌یابد. در بعد ماهوی، ایدة «مشروعیت ولایت فقیه» در عصر غیبت، مبنای نظری نظارت در حاکمیت دینی است و دیگر نماگر‌های نظارت در ساحت ساختار و رفتار مردم با استناد به آموزة «مشروعیت» مدلل می‌شود. در مؤلفة رهبری، ضرورت توجه به مقولة «مقبولیت» در حاکمیت دینی و این امر که کارامدی با مسئله مقبولیت رقم می‌خورد، و در ظرف ساختاری، برنامه‌ریزی و مدیریتی نظام اسلامی باید تحقق‌بخش و بسترساز نظارت عامه باشد، و در حوزة نظارت در ساحت رفتار مردم نیز می‌توان به دو مؤلفة حوزه شناخت (بینش) و عملکرد اشاره کرد.