قرآن کریم و حق تعیین سرنوشت

نویسنده : اصغری آقمشهدی، فخرالدین؛ شیرانی، فرناز؛

‏(22 صفحه – از 163 تا 184)

چکیده:

حق تعیین سرنوشت از جمله حقوق و آزادیهای اساسی انسانی به شمار میرود که بر اساس آن همة افراد و دولتها میتوانند امور خویش را در زمینه های مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی اداره و راهبری کنند. حق تعیین سرنوشت دارای دو جنبه است: جنبة بیرونی، یعنی حق مردم در تعیین وضعیت بین المللی خود و جنبة درونی. حق مردم در انتخابات سیستم حکومتی، مشارکت در تصمیم گیری جامعه و حفظ حقوق اقلیتها است. از دیدگاه اسلام، خداوند انسان را به گونه ای آفریده است که انتخاب مسیر صحیح زندگی و تعیین سرنوشت او در زمینه های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و عقیدتی و … با خود اوست. در قرآن آمده است: «ان الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم » رعد/ 11 یعنی خداوند سرنوشت هیچ قومی را تغییر نمیدهد مگر اینکه خودشان آن را تغییر دهند. حق تعیین سرنوشت از چنان جایگاهی برخوردار است که در منشور سازمان ملل متحد، میثاقین 1966 و سایر قطعنامه ها و اعلامیه های صادره از سوی سازمان به این اصل به عنوان یک اصل آمرة حقوق بین الملل اشاره شده است. به علاوه، این اصل یک قاعدة آمرة حقوق بشری نیز قلمداد میشود که تخطی و تجاوز از آن مسئولیت بین المللی دولتها را مطرح میکند. در مقالة حاضر، جایگاه حق تعیین سرنوشت در اسناد بین المللی و قرآن کریم و ارتباط آن با اصول اولیة حقوق بشر از جمله حقوق اقلیتها، حق مشارکت سیاسی، حق آزادی مذهب و … مورد بررسی قرار میگیرد. مقالة اخیر به این نتیجه میرسد که رعایت این اصل در حقوق بین الملل تضمینی برای دستیابی به حاکمیت دموکراسی، رعایت حقوق بشر و حقوق اقلیتها در همة کشورهاست.