ترجمه ها: حدس و فکر: ساختار بسط تدریجی معرفت شناسی ابن سینا

نویسنده : دیمتری گاتاس؛ Robert Wisnovsky؛ مترجم : کریم زاده، رحمت الله؛ ‏

(32 صفحه – از 179 تا 210)

خلاصه ماشینی: “بخش چهارم این تصویر به خاطر تمام شایستگیهایش در ارائهء یک نظریهء معرفت‌شناسی منسجم که‌ حتی نبوت را در خلال مثال تبیینی ارسطویی از قوای نفس تحلیل کرده است،با این‌ حال فاقد دقت خاص در تبیین ساختار فرایند فکری است که موجب پدید آمدن معضل‌ فلسفی در مورد جایگاه فکر و حدس(خواه در نفس ناطقه یا حیوانی)شده است و حتی نتایجی جدی برای مسئلهء معادشناسی داشته است که به شرح زیر می‌باشد: 1-اگر کسب معقولات فقط با به دست آوردن حد وسط یک قیاس امکان‌پذیر است(متن 2،شمارهء 2)و اگر حد وسط فقط با حدس قابل کشف است(متن 2،شمارهء 2)، طبعا معقولات را فقط می‌توان با حدس به دست آورد. آن‌گونه که در شمارهء 3 بیان شد،هم بهمنیار و هم ابو منصور ابن زیله هردو این‌ مسئله را مطرح کرده‌اند و ابن سینا در راستای این مسائل به شرح زیر به آن پاسخ‌ می‌دهد: [7]المباحثات،شمارهء 432-832،بیدارفر 1-سؤال بهمنیار یا ابن زیله این است که:قوهء عقلانی باید در هنگام تعلم و تذکر بلکه باید در هنگام تعقل کردن خود تعقل نیز قوهء مفکره را به کار ببرد،در نتیجه، چگونه قوهء عقلانی بعد از جدا شدن‌[نفس از بدن با مرگ‌]،یعنی وقتی که این قوه‌ (مفکره)دیگر وجود ندارد،می‌تواند ادراک کند؟ 2-اما پاسخ‌[ابن سینا]:خداوند اجازه نمی‌دهد که(عقل)از قوهء مفکره‌ای که در طلب حد وسط است استفاده کند!دلیل آن این است که تعلم به دو شیوه صورت‌ می‌گیرد:یکی از طریق حدس که حد وسط بدون طلب در ذهن خطور می‌کند و حد وسط به همراه نتیجهء[قیاس‌]با هم تحقق پیدا می‌کنند؛دومی از طریق تدبیر و طلب صورت می‌گیرد.”