«کثرت گرایی دینی» دربوته نقد

نویسنده : شاهرودی، سید مرتضی؛

‏(14 صفحه – از 191 تا 204)

خلاصه ماشینی: “و ویژگیهای یک سنت دینی است، امری عینی و برگرفته از خارج است یا اموری ذهنی و انتزاعی محض یا قراردادی است که به گونه‌ای، حتی منشأ انتزاع یا اساسی واقعی برای قرارداد آن نیز وجود ندارد؟ در صورت نخست، پدیدارهای ادیان مختلف، از صدق و کذب برخوردار است و اگر یکی از آنها صادق باشد، پدیدارهای مقابل آن که مربوط به ادیان دیگر است، کاذب خواهد بود و اگر هر کدام بهره‌ای از صدق داشته باشند، مجموعه گزاره‌های صادق ترکیبی همه آنها که به صورت سنتهای یک دین ارائه شده باشد، پیامدهای دین را خواهد داشت، نه هر یک از آن ادیان، و این، آغاز فروپاشی کثرت‌گرایی دینی است. صورت دوم، مستلزم آن است که سنتهای متعارض، مطابقت خارجی داشته باشد و حال آن که عینیت سنتهای متعارض، سبب تضاد فلسفی می‌شود و این خود پیامدهای بسیاری دارد که هیچ یک از آنها با کثرت‌گرایی دینی، سازگار نیست، بلکه عینیت گزاره‌های دینی و برخورداری از صدق خارجی، سبب تناقض است؛ زیرا برخی از سنتهای ادیان ______________________________ 1. این مدعا نیز به شدت نقدپذیر است؛ زیرا نکاتی را می‌توان در نظر گرفت که کثرت‌گرا پاسخی برای آن ندارد؛ از جمله: الف) خود این نظریه که واقعیتی نامتعین وجود دارد، چگونه شناخته شده است و با کدام ابزار شناخت، به چنین درکی دست یافته‌اند؟ پیداست که هر یک از ابزارهای شناخت انسان، توانایی شناخت امور تعین‌پذیر را دارد.”