مطالعه تطبیقی سیاست جنایی ایران و آمریکادر برابر مواد مخدر

نویسنده: موذن زادگان، حسنعلی؛ فرجی، محمد؛

آموزه های حقوق کیفری پاییز و زمستان 1397

چکیده:

پس از اعلان جنگ علیه مواد مخدر در دهه هفتاد میلادی در ایالات متحده آمریکا و آثار نامطلوب آن، بایستگی دگرگونی روش های رویارویی با مواد مخدر مورد توجه و در نتیجه سیاستی متفاوت از سیاستی سختگیرانه مدّنظر قرار گرفت. « راهبردهای ملی کنترل مواد مخدر » هدف این نوشتار، بررسی و توضیح ایالات متحده آمریکا به عنوان یکی از کشورهای درگیر با معضل مواد مخدر است. نظر به اینکه وضعیت ایران با ایالات متحده آمریکا در مورد معضل مواد مخدر، دست کم در برخی جنبه ها به ویژه بحرانی شدن سیاست جنایی در این زمینه همسانی هایی دارد، اقدام مشابه راهبردهای مزبور یعنی«زمینه همسانی هایی دارد، اقدام مشابه راهبردهای مزبور یعنی مبارزه با مواد مخدر» هم مورد اشاره قرار گرفته است. در واقع، با بررسی این راهبردها و سیاست ها، این نکته هویدا می گردد که راهبردهای مذکور به مثابه یک سیاست جنایی متوازن در پی استفاده از تمام ظرفیت ها بوده و تلاش می کند به بهترین نحو امنیت را برای جامعه تامین نماید. به بیان دیگر، این راهبردها و سیاست ها افزون بر رو شهای کیفری، در یک طیف فراگیر شامل رو شهای فراکیفری از جمله پیشگیری، مداخله زودرس، درمان، بازتوان سازی، همکاری بین المللی و حتی تحول در نظام عدالت کیفری است. نتیجه اینکه این راهبردها و سیاست ها در دو سطح ملی و بین المللی در پی سامان بخشیدن به مسئله مواد مخدر هستند؛ چنان که برای این منظور تنها بر پاسخ های پسینی و کیفری تمرکز نداشته، بلکه پاسخ های پیشینی و فراکیفری هم مدّنظر قرار گرفته اند.

خلاصه ماشینی:

نظر به اینکه وضعیت ایران با ایالات متحدۀ آمریکا در مورد معضل مواد مخدر، دست‌کم در برخی جنبه‌ها به ویژه بحرانی شدن سیاست جنایی در این زمینه همسانی‌هایی دارد، اقدام مشابه راهبردهای مزبور یعنی «سیاست‌های کلی مبارزه با مواد مخدر» هم مورد اشاره قرار گرفته است. ۱. تحول در سیاست جنایی مواد مخدر اگر هدف سیاست جنایی، مهار بزهکاری در یک محدودۀ قابل تحمل و کاهش آن باشد، باید گفت سیاست جنایی ناظر به مواد مخدر در ایالات متحدۀ آمریکا و نیز ایران با توجه به تأکید بر سیاست‌های کیفری سختگیرانه به عنوان هستۀ مرکزی سیاست جنایی به هدف مزبور نرسیده و از این رو نیازمند تحول بوده است. از این رو، با توجه به ضرورت ایجاد توازن بین دو راهبرد کاهش عرضه و کاهش تقاضا و در راستای راهبردهای مقرر در کنوانسیون‌های سازمان ملل متحد، در راهبردهای نوین وضع‌شده در ایالات متحدۀ آمریکا و نیز ایران تلاش بر این بوده که افزون بر روش‌های کیفری، روش‌های فراکیفری هم به طور اساسی مدنظر قرار گیرند. بنابراین با در نظر گرفتن پیشینۀ قانون‌گذاری و تأکید بر سیاست کیفری سختگیرانه به عنوان هستۀ مرکزی سیاست جنایی و پدیداری بحران در سیاست جنایی مواد مخدر، می‌توان راهبردهای سیاست جنایی مواد مخدر ایالات متحدۀ آمریکا و نیز ایران را که صرفا بر پاسخ‌های کیفری تأکید نمی‌کنند و روش‌های فراکیفری را هم مدنظر قرار می‌دهند، مورد اشاره قرار داد. البته گفتنی است که در راهبردهای ملی کنترل مواد مخدر، همکاری بین‌المللی تنها محدود به همکاری با دولت مکزیک نیست، بلکه نظر به فراگیر بودن مسئلۀ مواد مخدر، همکاری با دولت‌های اروپایی، آفریقایی و آسیایی نیز مورد توجه قرار گرفته است (National drug control strategy, 2015).