بررسی ماهیت و مسئله تضمین سود در اوراق مشارکت

نویسنده: روشن، محمد؛ جهان تیغی، مجتبی؛

آموزه های حقوقی گواه بهار و تابستان 1396

چکیده:

ﺳﻮد اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎﻫﯿﺖ اﯾـﻦ اوراق ﺑـﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ اﯾﻢ. ﻣﺴﺌﻠﻪ ای ﮐـﻪ ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖ ﺳﻮد اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ را ﺑﺎ ﺗﺮدﯾﺪ روﺑﻪ رو ﻣﯽ ﺳﺎزد، ﺳﻮد ﻋﻠﯽ اﻟﺤﺴﺎب ﺗﻀﻤﯿﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ. از ﻃﺮﻓﯽ ﺧﺮﯾﺪاران اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻧﯿﺰ اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺪارﻧﺪ ﮐﻪ در زﯾﺎن ﻧﺎﺷﺮان اﯾﻦ اوراق ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ. ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﻧﯿﺰ ﺑﺮای آن ﮐﻪ ﻋﺪم ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺗـﺤﻤﻞ زﯾـﺎن ﺗـﻮﺳﻂ دارﻧﺪﮔﺎن اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ، اﯾﻦ ﺷﺒﻬﻪ را اﯾﺠﺎد ﻧﮑﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ در ﮐﺎر ﻧﯿﺴﺖ، راﻫﮑﺎری ﭘﯿـﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺒﺮان اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ زﯾﺎن وارد در اﺛﺮ ﻃﺮح ﺑﺮای ﺻﺎﺣﺐ ورﻗﻪ ﻣﯿﺴﺮ ﺷﻮد و اﻃﻤﯿﻨﺎن ﯾﺎﺑﺪ اﮔﺮ ﻃﺮح زﯾﺎن ﺑﺪﻫﺪ، زﯾﺎن او ﺟـﺒﺮان ﺧـﻮاﻫﺪ ﺷـﺪ. اﯾﻦ راﻫﮑﺎر ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﺗﻀﻤﯿﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری ﺧﺮﯾﺪار اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻧﯿﺴﺖ. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺿﻤﻦ ﺗﺒﯿﯿﻦ زواﯾﺎی اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ و ﻧﯿﺰ ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻈﺮات ﻣﺨﺘﻠﻒ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﻀﻤﯿﻦ ﺳﻮد، ﻣﻌﺘﻘﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻀﻤﯿﻨﯽ، از آن ﺟﺎ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺜﯽ)ﻏﯿﺮ از ﻧﺎﺷﺮ( اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣـﺸﮑﻠﯽ اﯾـﺠﺎد ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ. در واﻗﻊ، ﻫﺮ ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺜﯽ )ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ( ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺴﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮑﯽ از ﺷﺮﮐﺎ را ﺗﻀﻤﯿﻦ ﮐﻨﺪ و اﯾـﻦ ﺗﻀﻤﯿﻦ، ﻫﯿﭻ اﺛـﺮی ﺑـﺮ ﻋﻘﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯿﺎن شرﮐﺎ ﮐﻪ در آن ﺑﻪ ﺗﺴﻬﯿﻢ ﺳﻮد و زﯾﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺗﻌﻬﺪ ﮐﺮده اﻧﺪ ﻧﺪارد.خلاصه ماشینی:

(پاسبان: 1386، ص295) بر خلاف قانون برنامه دوم توسعه که انتشار اوراق مشارکت را تنها برای نظارت مسکن در نظر گرفته بود، قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت مصوب30/6/76 و آیین نامه اجرایی آن، شرکت های سهامی را نیز مجاز به انتشار این اوراق می‌کند، اما در عمل شرکت های سهامی اجازه انتشار این اوراق را پیدا نمی‌کنند، مگر با تصویب قانون تنظیم بخشی از مقررات تسهیل نوسازی صنایع کشور و اصلاح ماده 113 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 26/8/82 4. (پاسبان: 1386،ص296) 2- مسئله تضمین سود در اوراق شرکت: در ماده 3 قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت آمده است:تضمین باز پرداخت اصل و سود علی الحساب و سود تحقق یافته این اوراق توسط وزارت امور اقتصاد و دارایی از محل اعتبارات ردیف های خاصی که توسط سازمان برنامه و بودجه به همین منظور در قوانین بودجه سالانه کل کشور پیش‌بینی می‌شود، به عمل خواهد آمد. (اسکینی: 1388، صص15-16) نتیجه گیری با بررسی و تبیین مفهوم و ماهیت اوراق مشارکت و تمیز آن از اوراق قرضه و همچنین تفاوت آن با عقد وکالت و مضاربه و نیز بررسی نظرات مختلف پیرامون تضمین سود روشن گردید که مقررات حاکم بر انتشار اوراق مـشارکت نـشان می‌دهد که در‌ واقع، آن‌که‌ تضمین‌ اصل و سـود سـرمایه صاحبان در قرارداد را به عهده مـی‌گیرد، شخص نـاشر نیست، بلکه بانکی‌ است‌ که به عنوان عامل معرفی شده و عهده‌دار وظایفی چند، از جمله تـضمین سـرمایه‌گذاری صاحبان‌ اوراق‌ در‌ طرحی است کـه قـرار اسـت ناشر با مـشارکت‌ آنان اجـرا کند.