بررسی جعل و تخریب و اخلال رایانه ای

نویسنده: گرایلی، محمد باقر؛

آموزه های حقوق کیفری پاییز و زمستان 1389

چکیده:

رایانه با توجه به قابلیتهای بسیار زیاد همچون دقت بالا، سرعت زیاد، ذخیره‌سازی حجم زیاد اطلاعات، خستگی‌ناپذیری، تبادل سریع اطلاعات، دسترسی آسان و محاسن بی‌شمار دیگر، امکانات زیادی را برای بشر به ارمغان آورده است که یکی از بزرگترین آنها ایجاد دهکدة جهانی یا پدیدة فراملی می‌باشد. در کنار فواید بسیار رایانه که در عصر ارتباطات به وجود آمد، این پدیده همچون هر پدیدة دیگر موجبات سوء استفادة برخی را نیز فراهم نموده است. در چنین شرایطی عده‌ای سودجو در صدد سوء استفاده از این فناوری در راستای اهداف پلید خویش برآمدند که با توجه با مزایا و امتیازات رایانه جلوه‌های نوینی از بزهکاری پا به عرصة وجود گذاشت. با توجه به قانون جرایم رایانه‌ای مصوب (5/3/1388) این مقاله پس از بررسی کلی جرایم رایانه‌ای، جرم جعل رایانه‌ای و تخریب و اختلال در داده‌ها را از منظر فقه و حقوق بررسی می‌کند.خلاصه ماشینی:

“سوء نیت به معنای عمد در تحقق آن شرط نمی‌باشد و اگر مرتکب صرفا به صورت غیر مجاز مرتکب موارد مذکور در بند «الف و ب» شود اگرچه به صورت غیر عمدی مجرم محسوب شده و مستحق مجازات می‌باشد ولی با توجه به اصول کلی حقوق جزا و تفسیر قوانین به نفع متهم و با توجه به اینکه هر جرمی نیازمند عنصر روانی می‌باشد و از دیگرسو این جرم از جرایم مادی محض نمی‌باشد، عنصر روانی جعل رایانه‌ای علم و عمد می‌باشد و علاوه بر آن با توجه ادامة مادة 6 نیازمند سوء نیت خاص است و مرتکب علاوه بر قصد مجرمانه باید قصد نتیجه را که در بند «الف و ب» آمده داشته باشد. سؤال دیگر اینکه آیا قانون مذکور برای تزویر رایانه‌ای جایگاهی قائل شده است؟ جواب این سؤال کمی مشکل می‌باشد زیرا قانونگذار عنوان مبحث 1 از فصل دوم را صرفا جعل رایانه‌ای قرار داده و از تزویر یاد نکرده است ولی در عین حال جواب می‌تواند مثبت باشد، چرا که به نظر می‌رسد مراد مقنن از «… نکتة دیگری که در این ماده موجب نقص و کاستی شده است: این ماده، عنصر مادی جرم جعل رایانه‌ای را صرفا (تغییر داده یا ایجاد، یا وارد کردن متقلبانة داده‌ها) دانسته در حالی که راههای دیگری نیز وجود دارد که از شمول این مواد خارج است ولی در عین حال می‌تواند مصداق جعل باشد مثل جابجایی یک پوشه از یک فایل به فایل دیگر بدون هیچ‌گونه تغییری.”