ضوابط حقوقی – جرم شناختی پیشگیری وضعی از جرم
نویسنده: صفاری، علی؛ صابری، راضیه؛
آموزه های حقوق کیفری پاییز و زمستان 1393
چکیده:
آنچه میتواند مجوزی برای اعمال پیشگیری وضعی توسط شهروندان عادی در برابر متجاوزان احتمالی باشد، اعمال حق، نظم اجتماعی یا ترکیبی از این دو است. از سوی دیگر، همین برقراری نظم اجتماعی و اعمال حق متقابل ایجاب میکند که اقدامات پیشگیرانه شهروندان در مقابل تعرضات ناحق، محدود به ضوابط خاصی باشد. در غیر این صورت، دفاع از حق یا اقدامات پیشگیرانه در برابر بزهکاران احتمالی، مستمسکی برای وقوع تعرضات ناحق خواهد شد. با توجه به سکوت قانونگذار در باب پیشگیری وضعی و ضوابط خاص آن، بحث درباره این قضیه، اختلافی است. برخی معتقد به حاکمیت شرایط دفاع مشروع بر پیشگیری وضعی هستند، ولی وجود دیدگاه مخالف مبنی بر بلاشرط بودن پیشگیری وضعی و ضرورت عرفی آن اقتضا مینماید تا در این مورد تحقیق بیشتری شود. در این مقاله سعی شده است تا ضوابط پیشگیری وضعی شامل ضوابط تجاوز و ضوابط تدابیر پیشگیرانه وضعی، بر اساس نظرسنجی سه گروه شامل متخصصان، زندانیان و مردم عادی تجزیه و تحلیل گردد. نتیجه اینکه وجود ضوابطی برای محدود کردن قلمرو پیشگیری وضعی ضروری است و پاسخهای هر سه گروه تاییدی بر لزوم وجود این ضوابط است.
خلاصه ماشینی:
“برای نمایش تعداد موافقان و مخالفان اصل غیر قانونی بودن تجاوز از ضوابط سهگانۀ پیشگیری وضعی، از پرسشنامههایی که به این منظور تهیه و توسط سه گروه شاخص به شرح مذکور در مقدمه تکمیل گردیده، استفاده شده و نتیجه به صورت جداول ذیل ارائه میشود: جدول 3 و4: موافقان و مخالفان شرط غیر قانونی بودن تجاوز کارشناس افراد عادی بزهکار زن مرد جوان میانسال پیر بزهدیدگی عدم بزهدیدگی زن مرد جوان میانسال بزهدیدگی عدم بزهدیدگی مرد جوان میانسال موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف 5 2 22 2 12 1 9 3 2 0 17 2 10 1 52 5 12 0 61 5 2 0 22 1 34 3 19 12 13 11 1 0 افراد عادی کارشناس دستگیری بزهکار عدم دستگیری مجازات بزهکار عدم مجازات واکنش مثبت پلیس واکنش منفی پلیس اتخاذ تدابیر پیشگیرانه عدم اتخاذ تدابیر دستگیری بزهکار عدم دستگیری مجازات بزهکار عدم مجازات واکنش مثبت پلیس واکنش منفی پلیس اتخاذ تدابیر پیشگیرانه عدم اتخاذ تدابیر موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف موافق مخالف 5 2 12 0 0 1 14 1 2 1 13 1 8 1 9 1 6 0 26 1 4 0 26 1 5 0 20 1 8 0 22 1 همان طور که در جداول 3 و 4 مشاهده میشود در هر سه دسته جمعیت شاخص، صرفنظر از ویژگیهای شخصیتی ـ اجتماعی افراد، اکثریت آنها با ضابطۀ غیر قانونی بودن تجاوز موافق هستند؛ چه معقول است که تنها در برابر تجاوز غیر قانونیمیتوان اقدامات دفاعی و پیشگیرانه ـ چه در قالب دفاع مشروع و یا پیشگیری وضعیـ انجام داد.”
آخرین دیدگاهها