حقوق قابل اعمال بر تسلیحات هسته ای و دیدگاه دیوان بین المللی دادگستری

نویسنده: توحیدی، احمد رضا؛

آموزه های حقوق کیفری پاییز و زمستان 1389

چکیده:

بعد از بمباران اتمی ژاپن در سال 1945، اقدامات متعددی در توسعة حقوق بین‌الملل قراردادی مرتبط با فعالیتها و اقدامات هسته‌ای صورت گرفته است؛ اما مسئلة کاربرد سلاحهای هسته‌ای اصولا در قالب استراتژیهای نظامی محصور ماند و به همین دلیل حقوق بین‌الملل نتوانست در این باره پاسخی قاطع داشته باشد. به عنوان نمونه دیوان بین‌المللی دادگستری در پاسخ به سؤال مجمع عمومی ناچار شد مجموع مقررات مرتبط با این مسئله را مرور نماید؛ اما این مرجع قضایی نیز همانند دکترین در عین آنکه کاربرد این سلاحها را مخالف اصل تمایز (ممنوعیت به کارگیری سلاحهای غیر هدفمند) می‌داند در وضعیت پارادوکس قرار گرفته بود؛ زیرا از یک طرف در چارچوب حقوق توسل به زور ناچار بود به حق طبیعی دفاع مشروع اعتراف نماید و ازسوی دیگر ارزش والای حیات انسانی و جامعة بشری که تا حدود زیادی در قالب عهدنامه‌های مربوط به حقوق بشردوستانه تضمین گردیده‌اند اجازة به کارگیری هر نوع سلاح و شیوة جنگی را تجویز نمی‌نمایند. بر همین اساس در این مقاله به دنبال آن هستیم تا توسل و به کارگیری سلاح هسته‌ای را از نگاه دیوان، قواعد منع توسل به زور و قواعد حقوق بین‌الملل، مورد تأمل بیشتر قرار دهیم؛ زیرا سنجش تحولات حقوقی دهة گذشته مستلزم تحقیق و دقت در رویة بین‌المللی می‌باشد.خلاصه ماشینی:

“در مورد استدلال دیگر مخالفان، یعنی ممنوعیت توسل به سلاحهای هسته‌ای بر طبق کنوانسیون راجع به جلوگیری و مجازات جرم نسل‌کشی، 3 دیوان خاطرنشان می‌سازد که کاربرد این سلاحها، همانند هر سلاح غیر هسته‌ای، در صورتی در حکم کشتار دسته‌جمعی و نقض کنوانسیون مربوط محسوب می‌شود که چنین کاربردی با عنصر «قصد نابودی» نسبت به یک گروه معین، آن گونه که در مادة دوم کنوانسیون پیش بینی شده است، همراه باشد (Ibid. تنها نکتة مورد اختلاف عبارت از این بوده است که آیا در یک مخاصمة مسلحانه، محدودیتهایی که در کنه حقوق ناظر به دفاع از خود، یعنی ضرورت و تناسب، در مفهوم کلی وجود دارد، علاوه بر محدودیتهای خاص حقوق بشردوستانه، اعمال می‌گردد یا نه؟ گرچه دیوان هرگز استفاده از سلاحهای هسته‌ای را به عنوان یک تدبیر متناسب در دفاع از خود نمی‌پذیرد، اما با یادآوری اینکه شورای امنیت از تضمینهای امنیتی داده‌شده توسط قدرتهای هسته‌ای استقبال کرده است (Ibid. در حالی که قاعدة بنیادین حقوق بشردوستانه مبتنی بر آن است که حقوق ناظر به رفتار جنگی باید در همه حال به طور یکسان توسط طرفین مورد احترام قرار گیرد، فارغ از اینکه کدام طرف در مقام دفاع از خود می‌باشد، دیوان امکان عدول از اصول و قواعد مربوط به رفتار جنگی را در بعضی از موارد دفاع مشروع منتفی نمی‌داند؛ در حالی که حتی خود دولتهای هسته‌ای نیز که نزد دیوان ظاهر شده‌اند همگی پذیرفته‌اند یا مورد مناقشه قرار نداده‌اند که هر نوع تهدید یا به کارگیری قانونی سلاحهای هسته‌ای باید با رعایت هم حقوق راجع به حق توسل به زور و هم حقوق ناظر به رفتار جنگی صورت پذیرد (Ibid.”

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

*

code