بررسی فقهی حقوقی تغییر مهریه

نویسنده: نصرتی، حسین؛ اصغری، عبدالرضا؛

آموزه های حقوق کیفری پاییز و زمستان 1389

چکیده:

مهریه، مالی است که مرد به عناوینی مانند هبه یا عوض بضع و… با اختلافی که در تعابیر فقهاست به تملک زوجه درمی‌آورد و نه کس دیگر. یکی از انواع مهریه مهرالمسمی است که در آن مرد هنگام ازدواج مالی را به عنوان مهریه مشخص می‌کند که زن نیز آن را قبول می‌کند و به مجرد عقد نکاح به تملک زن درمی‌آید. در مواردی به عللی همچون دسترسی مشکل به مهرالمسمی یا رایج نبودن آن یا عدم تمایل زوجه به آن و… طرفین توافق می‌کنند که زوج مال دیگری را به عنوان مهریه به زوجه بدهد. این عمل تبدیل مهریه است و اینکه آیا بعد از تبدیل به بدل عنوان مهرالمسمی صدق می‌کند یا نه؟ بحث مهمی است که آثار حقوقی خاصی نیز بر آن بار می‌شود، بحث این مقاله دربارة شیوه‌های تبدیل مهرالمسمی و آثار آن است.خلاصه ماشینی:

“بلکه با توجه به ارادة واقعی طرفین و احترام به آن می‌توان دریافت که قصد و ارادة واقعی طرفین این بوده که صرفا خواسته‌اند در همان حدود عقد مهریه، با تراضی، مالی را به جای مالی دیگر جابه‌جا کنند و هیچ یک از قواعد حقوقی نیز در این زمینه، دچار اشکال و خدشه نخواهد شد و طبق آن عنوان مهرالمسمی بر موضوع جدید نیز صادق است. بخش دوم: جابه‌جایی توافقی موضوع قرارداد مهریه فصل اول: چیستی جابه‌جایی توافقی گفتار اول: تغییر موضوع مهریه بدون نیاز به انعقاد قرارداد جدید پرسش اصلی در این بخش این است که آیا می‌توان بدون نیاز به انعقاد قراردادی جدید و رها از قیود و آثار آن، موضوع مهریه را تغییر داد؟ به عبارتی آیا ارادة طرفین تعهد می‌تواند فراتر از نهادهای حقوقی (تبدیل تعهد) و بی‌توجه به آن، تغییری در موضوع تعهد دهد؟ آیا زن و شوهر می‌توانند با تراضی، موضوع مهریة خود را تغییر دهند و در عین حال باز هم عنوان مهرالمسمی بر موضوع جدید صدق کند و دیگر آثار نیز بر آن مترتب شود؟ گفتار دوم: تغییر موضوع تعهد، امری مرسوم در جامعه وقتی به عرف و جامعة ایران می‌نگریم، می‌بینیم بازرگانان و مردم بی‌آنکه در ذهن خود توجهی به تبدیل تعهد و ارکان و آثار آن داشته باشند، موضوع تعهد خود را تغییر می‌دهند بدون اینکه ترسی از سقوط تعهد قدیم و ظهور تعهد جدید داشته باشند و یا به انعقاد عقدی جدید و جانشینی آن با قرارداد فعلی احساس نیاز کنند.”