مطالعه تطبیقی حقوق ملت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و پاکستان

نویسنده: شایان فر، جواد؛ سالارزایی، امیر حمزه؛

اندیشمندان حقوق پاییز 1392

چکیده:

آزادی، برابری و برخورداری از حقوق اولیه انسانی ، خواسته و آرمان هر ملت با عزت و آزادیخواه است به گونه ای که تا کنون برای تحقق این هدف والا ، میثاق ها و اعلامیه هایی در سطح جهانی تدوین گردیده و اکثریت قریب به اتفاق نظام های سیاسی جهان ، بخشی از قانون اساسی خود را به بیان حقوق و آزادی های ملت تخصیص داده اند. قانون اساسی ایران و پاکستان که دارای نظام جمهوری اسلامی هستند و قاعدتا از احکام و آموزه های دین مبین اسلام تبع یت می کنند ، از این قاعده مستثنی نبوده و به بیان حقوق ملت پرداخته اند و در یک بررسی دقیق، برتری قانون اساسی ایران با تخصیص یک فصل مجزا به حقوق ملت و بیان حقوق بنیادی، نسبت به قانون اساسی پاکستان، احراز می شود. البته نقایص و ایراداتی به صورت مشترک و اختصاصی بر هر دو قانون وارد است که در بخش نتایج به تفصیل بیان می گردد. از آنجا که هم آموزه های وحیانی و هم بنای عقلاء در تقنین قوانین اساسی و عادی دارای حجیت و اعتبار است، حال در این تحقیق برآنیم تا ثابت کنیم که کدامیک از دو قانون مورد بحث، بیشتر به حقوق ملت پرداخ ته اند؟ و کدامیک در این زمینه ، تناسب و هماهنگی بیشتری با احکام و آموزه های دینی دارند؟ و اینکه این دو قانون، با جمهوری اسلامی بودن سازگارترند یا حکومت اسلامی بودن؟ مدعا و فرضیه ی تحقیق این است که در یک مقایسه تطبیقی، حقوق ملت در قانون اساسی ایران بیشتر رعا یت شده، هرچند هر دو قانون برای تکمیل، نیازمند بازنگری و اصلاح می باشند و نیز اینکه به نظر می رسد نظام سیاسی کنونی ایران و پاکستان با عنوان حکومت اسلامی بیشتر ازجمهوری اسلامی سازگار است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تطبیقی حقوق ملت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی پاکستان، از نوع توصیفی – تطبیقی بوده و به روش کتابخانه ای انجام شده است.خلاصه ماشینی:

“قانون اساسی ایران و پاکستان فقط بـه بخشی از این جنبه ها مانند تساوی در مقابل دادگاه ها اشاره نموده اند که شایسته به نظـر می رسدبه موارد ذیل هم اشاره گردد: الف ) تساوی در پرداخت مالیات ب) تساوی در برخورداری از مشاغل دولتی ج) تساوی در خدمت نظام وظیفه ٣- هرچند قوانین اساسـی مـذکور، بـه حـق برخـورداری از کـار و شـغل مناسـب پرداخته اند اما به نظر می رسد ضروریست به دو مورد دیگر در این زمینه اشاره شود: الف ) حق دریافت اجرت مساوی در مقابل کار مساوی ب) داشتن حق استراحت ، فراغت و تفریح و نیز برخـورداری معقـول و محـدود از ساعات کاری و مرخصی ها، با اخذ حقوق ٤- حق حمایت از منافع مادی و معنوی آثار علمـی ، هنـری و فرهنگـی ، از حقـوق اساسی افراد بشمار می رود که شایسته است قوانین اساسی ایـران و پاکـستان بـدان نیـز اشاره نمایند. ج) مزیت هرکدام بر دیگری ١- قانون اساسی ایران و پاکستان از یک طبقه بنـدی و چیـنش مناسـب ، اصـولی و مفید برخوردارند به گونه ای که مباحث متفاوت را به صورت مجزا در بخش ها و فصول مختلف بیان نموده اند، اما نکته مهم و قابل توجه اینکه قـانون اساسـی ایـران بـه بیـان حقوق ملت اهمیت بیشتری قائل شده و یک فصل خود را تحت عنوان «حقـوق ملـت » به این موضوع اختصاص داده اسـت ١ در حـالی کـه حقـوق ملـت در قـانون اساسـی پاکستان بطور نامنظم و پراکنده در فـصول مختلـف بیـان گردیـده کـه ایـن نـوع بیـان ، دسترسی افراد، مخصوصا افراد غیرمتخصص را به این حقوق مهم ،کمی دشوار می نماید.”