مبانی روش تفسیر قرآن به قرآن و نمودهای بهره وری از آن در بینش علامه طباطبایی

نویسنده: ایزدی مبارکه، کامران؛

الهیات و حقوق اسلامی (دانشگاه سیستان و بلوچستان) بهار و تابستان 1385

چکیده:

علامه طباطبایی یکی از مفسران برجستهء قرن حاضر است که با ارائهء قرائت نوینی از تفسیر قرآن به‌ قرآن،آن را به عنوان تنها روش صحیح تفسیر قرآن کریم مطرح ساخت.مبانی این روش را تبیین کرد و یک دور کامل قرآن را مبتنی بر آن تفسیر نمود.در مقالهء حاضر،پس از طرح شاخصترین ویژگی‌های این‌ روش تفسیری،مبانی و ادلهء آن تبیین گردیده،سپس مهمترین نمودهای کارکرد این روش در حوزه‌های‌ تفسیر و علوم قرآن بیان شده است.همچنین سعی شده از این رهگذر،تا حدی زمینهء دست‌یابی به آیات‌ نظیر،فراهم آید.خلاصه ماشینی:

“در اینجا به عنوان نمونه به کارکرد روش تفسیر قرآن به قرآن در تبیین نظام علی و معلولی جهان هستی اشاره می‌نماییم: علامه طباطبایی در این خصوص می‌نویسد:خداوند متعال بین همۀ موجودات پیوستگی و ارتباطی قرار داده است که به هر چیزی اراده فرموده می‌تواند برسد و این نفی علیت و سببیت بین موجودات نیست،بلکه بیانگر این حقیقت است که همه موجودات در ید قدرت او هستند و هرگونه که بخواهد در آنها تغییر و تحول ایجاد می‌نماید. در مقام تفسیر آیۀ: “و ما ادری ما یفعل بی‌و لا بکم ان اتبع الا ما یوحی الی و ما انا الا نذیر مبین” (الاحقاف9/)می‌فرماید:نفی علم پیامبر(ص)نسبت به عالم غیب،منافاتی با علم آن حضرت به عالم غیب از طریق وحی ندارد چنانکه در این آیات به آن تصریح شده است: “ذلک من انباء الغیب نوحیها الیک” (آل عمران44/)، “تلک من انباء الغیب نوحیها الیک” (هود49/)، “عالم الغیب فلا یظهر علی غیبه احدا الا من ارتضی من رسول” (الجن27/)و از همین باب است سخن مسیخ(ع): “و انبئکم بما تأکلون و ما تدخرون فی بیوتکم” (آل عمران49/)نیز سخن یوسف(ع) با دو مصاحب خود در زندان: “لا یأتیکما طعام ترزقانه الا نبأتکما بتأویله قبل ان یأتیکما ” (یوسف37/).”